Μάθημα: Μουσικές Αναλύσεις & Συμπληρωματική Θεωρητική Κατάρτιση
Μέρος Α
Ομαδικό μάθημα, που απευθύνεται σε σπουδαστές του 3ου έτους του Ειδικού Αρμονίας έως και του 1ου έτους Φούγκας.
Διάρκεια: 1 – 2 έτη (περίπου 90 λεπτά εβδομαδιαίως από Οκτώβριο έως Ιούνιο).
Διανέμεται υλικό, γίνονται ακροάσεις, προτείνεται σχετική βιβλιογραφία.
Η συμμετοχή μπορεί να συναρτάται με το πρακτικό διδασκαλείο.
Συμπληρωματική κατάρτιση για:
Την αρμονική στήλη, τις βασικές αρχές της Ακουστικής, τον συγκερασμό και τα κουρδίσματα.
Συμπληρωματικά στοιχεία (και εμβάθυνση) στη Θεωρία, για:
Την έννοια των αξιών και τις πολυποίκιλες ρυθμικές υποδιαιρέσεις (συμπερ. παρατηρήσεις για τον μετρονόμο), την έννοια του μέτρου και τα διάφορα μέτρα (συμπερ. μετρικών μετατροπιών), τα διαστήματα και τα μικροδιαστήματα, την έννοια της κλίμακας και τις διάφορες κλίμακες, την έννοια της συγχορδίας και τις διάφορες συγχορδίες, τους τρόπους διδασκαλίας της Θεωρίας, κ.λπ.
Συμπληρωματικά στοιχεία (και εμβάθυνση) στην Αρμονία, με άξονα την περίοδο του ώριμου Ρομαντισμού και μετά, για:
Την έννοια της Αρμονίας, τις λειτουργίες της και την εναρμόνιση, τις πολυποίκιλες μορφές των συγχορδιών, τις αλυσίδες, τις μετατροπίες, τη διευρυμένη τονικότητα, τις πολλαπλά αλλοιωμένες και τις παρενθετικές συγχορδίες (συμπεριλ. της IV), τους δανεισμούς, τους σπανιότερους ξένους φθόγγους (συμπερ. μελωδικού ισοκράτη, νότας προσέγγισης, συνδυασμούς ξένων φθόγγων, κ.λπ.), την αρτιότητα των φωνών και τη χρήση των μιμήσεων, τις εξαιρετικές λύσεις, τη χρωματική αρμονία, τον μελωδικό ελάσσονα, τους τρόπους, την ιστορία και εξέλιξη του χορικού, κ.λπ.
Τεχνικά ζητήματα, όπως:
Για τις μικροδομές και τις μακροδομές, το υλικό (την επεξεργασία, την ανάπτυξη και την παραλλαγή του), τις διάφορες συνοδείες και την υφή τους, την Αρμονία στην οργανική μουσική και τον ρόλο της Ενορχήστρωσης, τη μεταγραφή, τη διασκευή, το spartito.
Συμπληρωματικά στοιχεία (και εμβάθυνση) στην Αντίστιξη, για:
Την έννοια της πολυφωνίας και τις λειτουργίες της, μια αποτίμηση των αντιστικτικών τεχνικών και της αντιστικτικής επεξεργασίας, την ‘πρώιμη’ φούγκα, τη μουσική του Μεσαίωνα και της πρώιμης Αναγέννησης, την προκλασική μουσική, την πολυφωνία του Κλασικισμού και του Ρομαντισμού, τις ιδιαιτερότητες των παραλλαγών στο εκκλησιαστικό όργανο, τις μη πολυφωνικές μουσικές της Αναγέννησης και του Μπαρόκ.
Ζητήματα περί:
Οργάνων και διάφορων μουσικών συνόλων, συνθέτη και μαέστρου, μουσικής σε συνδυασμό με άλλες τέχνες (λόγος, χορός, εικόνα και δράση), συγκριτική ανάλυση των μουσικών περιόδων, βασικών αρχών της ενορχήστρωσης, κ.λπ.
Αναλύσεις έργων:
Μεσαιωνικών (Perotin, κ.ά.), πρώιμης Αναγέννησης (J. de Prez, κ.ά.), Αναγέννησης (O. Lassus, G. P. Palestrina, κ.ά.), ‘ώριμης’ Αναγέννησης (C. Monteverdi, J. Dowland, κ.ά.), Μπαρόκ (J.S. Bach, G. F. Handel, H. Purcell, D. Scarlatti, κ.ά.), Προκλασικών (C. P. E. Bach, C. F. Gluck, κ.ά.), Κλασικών, (J. Haydn, W. A. Mozart, L. van Beethoven, F. Schubert, κ.ά.), ‘πρώιμου’ Ρομαντισμού (R. Schumann, J. Brahms, E. Grieg, P. I. Tchaikovsky, κ.ά.), ‘ώριμου’ Ρομαντισμού (F. Chopin, A. Scriabin, R. Wagner, F. Liszt, κ.ά.), Εθνικών Σχολών (B. Smetana, I. Albeniz, R. Korsakov, G. Verdi, κ.ά.), Περιγραφικής – Προγραμματικής και Σκηνικής μουσικής (H. Berlioz, M. Mussorgsky, κ.ά.), κ.λπ.
Μέρος B
Ομαδικό μάθημα που απευθύνεται σε σπουδαστές του 2ου έτους Φούγκας έως και σε τελειοφοίτους Σύνθεσης.
Διάρκεια: 2 – 3 έτη (περίπου 90 λεπτά εβδομαδιαίως από Οκτώβριο έως Ιούνιο).
Διανέμεται υλικό, γίνονται ακροάσεις, προτείνεται σχετική βιβλιογραφία.
Στοιχεία τεχνικά και Αρμονίας του 20ου αιώνα:
Ελευθερίες στη χρήση των αρμονικών φαινομένων και διάφοροι εμπλουτισμοί, προστιθέμενες νότες, πολυσυγχορδίες, τροπική αρμονία, πολυτονικότητα, Ιμπρεσιονισμός, στοιχεία Jazz, τεταρτιακή αρμονία, συμμετρικές και λοιπές άλλες κλίμακες, διάφορα είδη συγχορδιών – συνήχησης, πανδιατονικό σύστημα, ατονική πολυφωνία, σύγχρονη φούγκα, γενικά στοιχεία του Μοντερνισμού.
Ζητήματα δομής:
Υλικό (έκθεση, ανάπτυξη, επεξεργασία και παραλλαγή του), φόρμα, τα μέρη, εισαγωγή, γέφυρες, επίλογος-coda, επίπεδα, πολυσυμβαντικότητα, διάρκεια και ψυχολογικός χρόνος, οικονομία, κορυφώσεις και αποκλιμακώσεις, αντιθέσεις και ομοιογένεια, επαναλήψεις και ανανεώσεις, η σημασία της σιωπής, τα δάνεια από τη λαϊκή μουσική, οι μίξεις των ιδιωμάτων, κ.λπ.
Διάφορα ζητήματα της Σύνθεσης:
Μελοποίηση, ελληνικά στοιχεία στη σύγχρονη μουσική, μουσική και σημειωτική, ενορχήστρωση και νέα ηχοχρώματα, υφή – πυκνώσεις, ολοφωνία, όγκοι, εκτάσεις, δυναμικές, άρθρωση, έκφραση, κ.λπ.
Αναλυτική παρουσιάση οργάνων (δυνατότητες, ιδιαιτερότητες και extended techniques):
Βιολί, βιόλα, τσέλο, μπάσο, φλάουτα, κλαρινέτα, όμποε, φαγκότο, σαξόφωνα, τρομπέτες, κόρνα, τρομπόνια, τούμπα, κρουστά (συγκεκριμένου και μη τονικού ύψους), φωνές, πιάνο, τσέμπαλο, εκκλησιαστικό όργανο, ακορντεόν, κιθάρα, μαντολίνα, η μπάντα πνευστών οργάνων και τα ιδιαίτερα όργανά της.
Παρουσιάσεις ιδιωμάτων και αναλύσεις έργων:
Υστερορομαντικών (G. Mahler, κ.ά.), Ιμπρεσσιονιστικών (C. Debussy, M. Ravel), Νεοκλασικών (D. Kabalevsky, D. Shostakovich), Δωδεκάφθογγων (A. Schoenberg, Α. Berg), Σειραϊκών (Ο. Messian, P. Boulez), Πολυρυθμικών ή/και με εθνικά στοιχεία (I. Stravinsky, B. Bartok), με Jazz στοιχεία (G. Gershwin), Πανδιατονικών (P. Hindemith), Total chromaticism (G. Kurtag), Μοντέρνας όπερας (B. Britten, κ.ά.), Music theatre – Musical (L. Bernstein), κινηματογραφικής μουσικής (N. Rota, κ.ά.), θεατρικής – σκηνικής μουσικής (S. Dodgson, κ.ά.), μουσικής μπαλέτου (S. Prokofiev, κ.ά.), με εξωτικά στοιχεία – World music (T. Takemitsu, κ.ά.), Minimalism & Postminimalism (T. Riley, S. Reich, Ph. Glass), Neoromanticism (J. Adams, κ.ά.), Μικροπολυφωνία (G. Ligeti), Textural και sonoristic (K. Penderecki, Ι. Ξενάκης), Aleatoric – Open forms – αυτοσχεδιασμού και απροσδιοριστίας (J. Cage, Κ. Stockhausen), Electronic music and multimedia (M. Kagel, M. Babbitt), Computer – Algorithmic music (G. M. Koenig), Musique concrète – electroacoustic music (P. Schaeffer), Microtonal music (A. Hába, H. Partch), Collage in music (L. Foss), Polystylism (P. M. Davies, S. Gubaidulina, A. Schnittke), Postmodernism (Th. Adès, G. Ligeti, J. Tavener), New Simplicity (W. Rihm), New Complexity (B. Ferneyhough), Extended instrumental and vocal techniques (G. Crumb, κ.ά.), Spectral music (T. Murail), Graphic notation (M. Feldman), κ.λπ.
Αναλύσεις έργων ελλήνων συνθετών, όπως:
Μ. Καλομοίρη (Εθνική Σχολή), Ν. Μάντζαρου (Επτανησιακή Σχολή), Ν. Σκαλκώτα (ο πρώτος έλληνας δωδεκαφθογγιστής), Γ. Κωνσταντινίδη (τα παραδοσιακά στοιχεία, τα τραγούδια του ως Γιαννίδης), Ι. Ξενάκη (Στοχαστική μουσική, μαθηματικά, Πολύτοπα, κ.ά.), Γ. Χρήστου (Πράξεις, Μεταπράξεις, Αναπαραστάσεις, κ.ά.), Μ. Αδάμη (η μίξη σύγχρονης και βυζαντινής μουσικής), Θ. Αντωνίου (μια ιδιότυπη μονοφωνία), κ.ά.
Η μουσική για το αρχαιοελληνικό δράμα
Παραδείγματα των: Γ. Χρήστου, Θ. Αντωνίου, Μ. Χατζηδάκι, κ.ά.